Sağlık Turizmi Tarihi – Gelişimi

Antik Çağlar da Tıp

Doktorluk dünyadaki en eski mesleklerdendir. Birçok kaynaktan alınan tarihin bilinen en eski zamanlarında; büyücü olarak ta tanımlanan doktorların iyileştirici güçlerinin yanında doğa üstü güçlerinin de olduğuna inanılmaktadır.

İlk çağlarda iletişim ‘in neredeyse olmamasına rağmen insanlar bir yolunu bulup Tedavi amacı ile doktoru olan kabilelere tedavi için gitmişlerdir. Bu da bize sağlık turizminin tarihinin ilk çağlara dayandığının bilgisini bize sunmaktadır.

Tarih öncesi Tıp ‘ta Doğadaki kaynakların kullanımı ( Şifalı bitkiler ve Hayvanlardan Alınan Gıdalar ) Manevi inanç kaynakları , Ritüeller ve Şamanizm gibi etkenler vardı. Bu bilginin kaynağıda Magara Duvarlarındaki Görseller ve Papirüslerdir. Bazı Örneklerden Bahsetmek Gerekirse;

• Antik Mezopotamya ‘da Tıp : Hastalıklar ‘ın sebeblerinin doğa üstü güçler ve tanrıların gazabı olarak düşünülürdü ve bunun yanı sıra Bitkisel ve Fiziksel tedavilerde uygulanırdı ve Tıbbi bilgiler kil tabletler üzerinde çivi yazısı ile kaydedilirdi. Tedavi ve Uygulamalar ; Bulgularda bandaj, krem ve hap kullanımı kan alma ve basit düzeyde diş çekimi içeren cerrahi tedaviler, hastalığa neden olan kötü ruhları kovma büyüleri ve ritüelleri bulunmaktadır.

Bilgi Kaynakları: Stol, M. (1993). Babil’de Epilepsi. Brill. / Geller, MJ (2010). Eski Babil Tıbbı: Teori ve Uygulama. Wiley-Blackwell./ Scurlock, J. ve Andersen, BR (2005). Asur ve Babil Tıbbında Teşhisler: Eski Kaynaklar, Çeviriler ve Modern Tıbbi Analizler. Illinois Üniversitesi Yayınları.

• Eski Mısır ‘da Tıp : Zamanına göre oldukça ilerlemiş olan bir tedavi bilgi sine sahiptiler. Eski Mısırda doktorlar şifalı bitkiler ve mineraller le tedavi uygularlardı. Tedavilerde Bal, Söğüt ve Akasya kullanılırdı. Yaraların dikilmesi ve Kırık kemiklerin iyileştirmesi gibi cerrahi tedaviler de uygulanırdı. Eski Mısır Tıbbı kendinden sonraki uygarlıklara ciddi katkılar sağlamıştır.

Bilgi Kaynakları: Nunn, JF (1996). Eski Mısır Tıbbı . Oklahoma Üniversitesi Yayınları./ Ghalioungui, P. (1987). Firavun Mısır Hekimleri . Kahire’deki Amerikan Üniversitesi Basını. / Ritner, RK (2000). Edwin Smith Cerrahi Papirüsü: çeviri ve yorum. Edwin Smith Papirüsünde : Travma İncelemesinin ve Modern Tıbbi Yorumların Güncellenmiş Çevirisi . Lockwood Basın.

• Antik Çin ‘de Tıp : Tedaviler Yin & Yang dengesi ve hayati enerji akışı gibi kavramların felsefesi kavramlarının içten içe geçmesi temellerini oluşturur. Beden Zihin ve Ruh dengesini gözetilir. Özellikle teşhislerde gözlem araştırma ve Nabız önem taşır. Kronik hastalıklar ve Ağrı için Akupunktur kullanılmasının yanı sıra bitkisel ilaçlarda kullanılmıştır.

Bilgi Kaynakları: Unschuld, PU (1985). Çin’de Tıp: Fikirlerin Tarihi . Kaliforniya Üniversitesi Yayınları./ Sivin, N. (1993). Çağdaş Çin’de Geleneksel Tıp . Çin Çalışmaları Merkezi, Michigan Üniversitesi. / Lo, V. (2001). Uygulamayı Mükemmelleştirmek: Modern Öncesi Çin’de Tıp . Asya’nın Dönüşümleri. Routledge.

• Eski Hint Tıbbı : Ayurveda olarak bilinir (Ayur: Yasam Veda:Bilgi veya Bilim ). Diyet ve Bitkisel çözümlerin yanında önleyici sağlık hizmetleride içerir. Yoga ve Meditasyon tedavilerini kapsar.

Bilgi Kaynakları: Sharma, H. (2013). Ayurveda: Yaşam bilimi. Hindistan Tıbbi Araştırma Dergisi, 138 (4), 531–536. / Patwardhan, B. ve Bodeker, G. (2008). Ayurveda genomiği: Zihin-beden tipolojileri için genetik bir temel oluşturmak. Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 14 (5), 571–576. / Mishra, LC, Singh, BB ve Dagenais, S. (2000). Withania somnifera’nın (ashwagandha) terapötik kullanımının bilimsel temeli: bir inceleme. Alternatif Tıp İncelemesi, 5 (4), 334–346.

• “Antik Sahra Altı” Afrika ‘da Tıp : Toplumlarında Saygı Duyulan Geleneksel olarak şifacılar; Doktor, Psikiyatrist ve Rahip ünvanlarının birleşimiydi. Kemik Sabitleme ve küçük cerrahi prosedürlerin yanında yara tedavisinde antiseptikler ve iyileştirici merhemler kullanılmıştır. Ebelik konusunda da ilerlemişlerdir.

Bilgi Kaynakları: Chavunduka, GL (1994). Modern Zimbabve’de Geleneksel Tıp . Zimbabwe Üniversitesi Yayınları. / Osseo-Asare, AD (2014). Acı Kökler: Afrika’da Şifalı Bitkilerin Arayışı . Chicago Üniversitesi Yayınları. / Quigley, M. (2004). Güney Afrika’da Geleneksel Şifa . Juta ve Company Ltd.

• Antik Maya ‘da Tıp : Antik Mayada “Ah-Men” olarak bilinen doktorlar bitkisel ilaçları kullanırlar. Bitkiler, bitki kökleri ve şifalı otlar konusunda bilgi sahibiydiler. Yeşim taşı ve Turkuazın dişlere yerleştirildiği ve kafa tasının cerrahi olarak açıldığına dair bilgiler de bulunmakta.Tedaviye beden ve zihin sağlığını bütünsel olarak yaklaşmaktaydılar. Mayaların kullandığı bazı bitkiler incelenmekte ve modern alternatif tıp ‘ta kullanılmaktadir.

Bilgi Kaynakları: Lozoya, X. (1994). Mayaların Etnobotaniği: Maya şifalı florası. Missouri Botanik Bahçesi Yıllıkları , 81(1), 205–211./ Vogel, VJ (1970). Amerikan Hint Tıbbı . Oklahoma Üniversitesi Yayınları. / Berlin, B. ve Berlin, EA (1996). Chiapas, Meksika Yayla Mayasının Tıbbi Etnobiyolojisi . Princeton Üniversitesi Yayınları.

• Antik Yunan ‘da Tıp : Tıp Eğitiminin belgelendirilmesi Hipokrat Yemini bu dönemdedir. Yunan tıbbı mistik inançlardan daha çok Deneysel ve Gözlemsel yaklaşıma geçtiğinden tıp tarihindede önem taşır. Galen tarafından sağlığın 4 vucut sıvısı ‘na bağlılığına dair olan kavramı bu döneme aittir.

Bilgi Kaynakları: Joanna, J. (2012). Hipokrat . Johns Hopkins Üniversitesi Yayınları. / Lloyd, Almanya (1975). Hipokrat Yazıları . Penguen Klasikleri. / Kral, H. (2001). Yunan ve Roma Tıbbı . Bristol Klasik Basını.

• Antik Roma ‘da Tıp : Antik Yunan Tıbbından etkilenen Roma Tıp Tarihine ciddi katkılar sunmuştur. Katarakt ameliyatı gibi cerrahi prosedürlerin yanısıra şifalı otların kullanımı,merhemler, Diyet rejimlerinin tedavide kullanımıda bu dönemdedir.

Bilgi Kaynakları: Nutton, V. (1990). Antik Roma’da Tıp . İngiliz Tıp Dergisi./ Scarborough, J. (1982). Roma Tıbbı . Cornell Üniversitesi Yayınları./ Jackson, R. (2015). Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar ve Hastalıklar . Oklahoma Üniversitesi Yayınları.

• Orta Çağ’da İslam Tıbbı : 8. Yüzyıldan 14. yüzyıla kadar uzanan bir dönemi kapsar. İslam alimleri Yunan, Roma, Fars ve Hint kaynaklarından bilgi toplayıp sentezlemişlerdir. İbn Sina (İbn Sina) ve Al-Razi (Rhazes) gibi hekimler önemli rol oynamıştır. Hastanelerin kurulması ve eczanelerin gelişmesinde büyük katkılar sağlamıştır.

Bilgi Kaynakları: Savage-Smith, E. (1995). İslamileştirilmiş Gök Küreleri: Tarihçesi, Yapılışı ve Kullanımı. Smithsonian Enstitüsü Basını. / Pormann, PE ve Savage-Smith, E. (2007). Ortaçağ İslam Tıbbı. Georgetown Üniversitesi Yayınları. / Ullmann, M. (1978). İslam Tıbbı. Edinburg Üniversitesi Yayınları.

• Orta Çağ’da Avrupa Tıbbı : 5.Yüzyıldan 15.Yüzyıla kadar uzanır. Yunan ve Romalı Hekimlerin yanı sıra yerel halk geleneklerinden de etkilenmiştir. Dönemde manastırlar bilgi ve bakım merkezi görevinin yanında tıbbi metinlerin korunması ve ilaç sağlanması konusunda görevliydi. Orta çağın sonlarına doğru üniversitelerin kurulması ciddi katkılar sağlamıştır.

Bilgi Kaynakları: Siraisi, NG (1990). Ortaçağ ve Erken Rönesans Tıbbı: Bilgi ve Uygulamaya Giriş. Chicago Üniversitesi Yayınları./ Getz, FM (1998). Ortaçağ İngiltere’sinde Şifa ve Toplum: Gilbertus Anglicus’un Eczacılık Yazılarının Orta İngilizce Çevirisi. Wisconsin Üniversitesi Yayınları./ Porter, R. (1997). İnsanlığa En Büyük Fayda: İnsanlığın Tıp Tarihi. WW Norton & Company.

• Rönesans ‘ta Tıp : 14.Yüzyıldan 17.Yüzyıla kadar uzanır. Bu dönemde Andreas Vesalius’un öncü anatomik çalışmaları önceki yanlış anlamalara meydan okudumuş ve modern anatominin temellerini atmıştır. Bü dönemin katkılarından; Detaylı Anatomik Çizimler, Dolaşım ve sinir sisteminin daha anlaşılır hale gelmesi.

Bilgi Kaynakları: Siraisi, NG (1997). Vesalius, Andreas: Tıbbi Anatomide Rönesans Reformu . Fikirler Tarihi Dergisi. / Aşınma, A. (2000). İngiliz Tıbbında Bilgi ve Uygulama, 1550–1680 . Cambridge Üniversitesi Yayınları. / O’Malley, CD (1964). Brüksel’li Andreas Vesalius, 1514–1564 . Kaliforniya Üniversitesi Yayınları.

• 18 ve 19. Yüzyıl ‘da Tıp : Edward Jenner’ın 1796’da çiçek aşısını geliştirmesi ve koruyucu tıppın anlamlanması Louis Pasteur ve Robert Koch’un öncülüğünü yaptığı mikrop hastalık teorisi bulaşıcı hastalıkların anlaşılmasında bir devrim başlattı.Laennec’in icat ettiği stetoskop ve Wilhelm Röntgen tarafından X ışınlarının geliştirilmesi bu dönemdedir.

Bilgi Kaynakları: Porter, R. (1997). İnsanlığa En Büyük Fayda: İnsanlığın Tıp Tarihi . WW Norton & Company. / Waller, J. (2006). Muhteşem Bilim: Bilimsel Keşif Tarihinde Gerçek ve Kurgu . Oxford Üniversitesi Yayınları./ Bynum, WF (2008). Tıp Tarihi: Çok Kısa Bir Giriş . Oxford Üniversitesi Yayınları.

• 20. Yüzyıl ‘da Tıp : Alexander Fleming tarafından penisilinin keşfi,Çocuk felci, kızamık ve kabakulak gibi hastalıklara karşı aşıların geliştirilmesi,X-ışını, CT, MRI ve ultrasonun geliştirilmesi de dahil olmak üzere tıbbi görüntülemedeki ilerlemeler, Genetik tıbbın temeli Watson ve Crick tarafından DNA çift sarmalının keşfi, 1980’de çiçek hastalığının ortadan kaldırılması bu dönemdedir.

Bilgi Kaynakları: Lederberg, J. (2000). Bulaşıcı Tarih . Bilim, 288(5464), 287–293. / Mukherjee, S. (2010). Tüm Hastalıkların İmparatoru: Kanserin Biyografisi . Simon ve Schuster. / Weatherall, D. (1990). Tıbbın İnsanlık Dışı: Bürokrasiye Karşı Etik . İngiliz Tıp Dergisi.

• 21. Yüzyıl ‘da Tıp : Kanser Tedavisi , Gen düzenleme ve Kök Hücre Tedavisi ve benzeri tedaviler bu dönemdedir ve gelişmeyede devam etmektedir…

İlk sağlık turizmi tesisi

Milattan Önce 4.000 yıllarında sümerler tarafından Kaplıca kurulmuştur. Buda bize bazı tedavi hizmetlerinin karşılandığını gösterir. Mısırlılar tarafından papirüs ‘e yazılan bir çok belgede tıbbı bilgilee bulunmaktadır. Bazı detaylar vermek gerekirse bu belgelerde Nil kıyısı ve Deltasında yaşayan medeniyetlerin tıbbi amaçlı olarak seyahet ettikleri farklı yerlerde tedavi hizmeti aldıklarını belirten belgeler mevcuttur.

Sağlık turizmine en kapsamlı katkıyıda Yunan medeniyetinin sunduğu olarak kabul görmektedir. İzmir ‘deki Asklepios Tapınağının da ilk sağlık merkezi olduğu düşünülmektedir. Birçok insanın buraya tedavi amaçlı geldiği bilgileri bulunmaktadır ve bölgede farklı sağlık merkezi sayılabilecek tapınaklar da mevcuttur.